ప్రాథమిక హక్కులు –ఆదేశిక సూత్రాలు

Inter Second Year - Civics   

 

1.        ప్రాథమిక హక్కులు:   భారత రాజ్యాంగంలో మూడవ భాగంలో 12 నుంచి 35 వరకు గల అధికరణలో  ఆరు ప్రాథమిక హక్కులు ఉన్నాయి.

1.     సమానత్వహక్కు                                      

2.    స్వేచ్చ స్వాతంత్ర్యహక్కు                          

3.    పీడనాన్ని నిరోదించే హక్కు         

4.  మత స్వాతంత్ర్య హక్కు 

5.  విధ్యా విషయా సాంస్కృతిక హక్కు

 6.  రాజ్యాంగ పరిహారపు హక్కు

       2.        సమానత్వ హక్కు(IMP):     సమానత్వ హక్కు రాజ్యాంగంలో 14 నుంచి 18 వరకు అధికరణలో      పేర్కోన్నారు. చట్టం ముందు అందరు సమానులే, కుల మత లింగ భాష ప్రాంతీయ వ్యత్యసాలు రాజ్యాం చూపకూడదు, అంటరాని తానాన్ని వ్యతిరేకించింది. సాంఘిక అసమానత కలిగించి బిరుదులు రద్ధుచేశారు.

            3.        19 వ అధికరణ(IMP):       19 వ అదికరణ ఆరు రకాల స్వాతంత్ర్యలు ఉన్నాయి.

1.         వాక్ స్వాతంత్ర్యం                                       

2.         శాంతియుతంగా నిరాయుధంగా సమావేశం   ఏర్పాటు

3.         సంఘలు, సంస్థలు ఏర్పాటు చేసుకోనె స్వాతంత్ర్యం  

4.     సంచరించే స్వాతంత్ర్యం

5.     దేశంలో ఎక్కడైన సిర్థనివాసం

6.  ఇష్టమైన వృతి చేసుకోనె స్వాతంత్ర్యం

4.            మత స్వాతంత్ర్య హక్కు(IMP):       మత స్వాతంత్ర్య హక్కు  25 నుంచి 28 వరకు అధికరణలో వివరించడం జరిగినది. తన అంతరాత్మకు ఆనుగుణంగా ఇష్టమైన మతంన్ని స్వికరించే హక్కు, ప్రచారం చేసుకోనె హక్కు, సంస్థలను ఏర్పాటు చేసుకునే హక్కు , అయితే రాజ్యం మతపరమైన పన్నులు విదించరాదు, విధ్యాలయాలలో మత బోధన జరపరాదు

5.             అస్తి హక్కు: మొదట్లో అస్త్తి హక్కు ప్రాథమిక హక్కుగా ఉండేది. 1978 లో 44 రాజ్యాంగ సవరణ ద్వారా ఆస్త్తి హక్కును రద్ధుచేసి 300(A) లో చట్టబద్ధంగా  హక్కుగా ఉంచడం జరిగినది.

6.            ప్రాథమిక హక్కుల పై ఆంక్షలు:      అత్యవసర పరిస్థితులలో హక్కులపై ఆంక్షలు విదించడం జరిగినది.  20, 21 వ అధికరణలు మినహా మిగిలిన వాటిని రాష్ట్రపతి తాత్కాలికంగా నిలిపివేయవచ్చు.

7.            ఆదేశిక సూత్రాలు(IMP):         ఆదేశిక సూత్రాలు ఐర్లాండ్ రాజ్యాంగం నుంచి తీసుకోవడం జరిగినది. రాజ్యాంగంలో IV భాగంలో 35-51(A) వరకు ఉన్న అధికరణాలలో ఆదేశిక సూత్రాలను పేర్కోన్నారు. ఆదేశిక సూత్రాల రకాలు: 1. సామ్యవాద సూత్రాలు  2.  గాంధేయ సూత్రాలు   3. ఉదారవాద సూత్రాలు

8.            ఆదేశిక సూత్రాల లక్షణాలు (IMP):  

A.    ప్రభుత్వాలకు  ఇచ్చిన ఆజ్ఞాలు

B.    ప్రభుత్వాల అధికార విధుల పరిధిని పెంచాయి.

C.    ఆర్థిక వనరుల లభ్యత మేరకు అమలు అవుతాయి

D.    వీటికి శిక్షాత్మక స్వభావం లేదు.

E.    ఇవి చేయకపోతే చట్టదిక్కారమైన చర్యగా పరిగణించరు న్యాయస్థానాల ద్వారా వీటిని పోందలేము.

9.            ఆదేశిక సూత్రాల అదనపు అంశాలు (IMP) :       

a.            ఆదాయాల్లో అసమానతలను తగ్గిచడం.

b.            పేదలకు ఉచిత న్యాయ సహాయం అందించడం.

c.             కర్మాగార నిర్వహణలో కార్మికులకు భాగస్వామ్యం కల్పించడం.

d.            పర్యావరణ అడవులు,వన్యమృగాలు పరిరక్షణకు కృషి చేయడం.

10.       ప్రాథమిక విధులలో నాలుగింటిని వ్రాయండి     

a.    భారత రాజ్యాంగంన్ని జాతీయ పతకం, జాతీయం గితంన్ని ప్రతి పౌరుడు గౌరవించాలి.

b.    దేశ సెవకు ప్రతి పౌరుడు సిద్దంగా ఉండాలి.

c.     మహిళలను గౌరవించాలి, సోదరభావాలను కలిగి ఉండాలి.

d.    ప్రభుత్వ ఆస్తులను పరిరక్షించాలి హింసాను  విడానాడాలి.